ABD VE NATO’DAN GELEN TEPKİLER
Türkiye’nin Rusya’dan S-400 Hava Savunma Sistemi alımı sürecinde, ABD’den şiddeti gittikçe artan tepkiler gelmeye devam ediyor. Şu ana kadar ABD Dışişleri Bakanlığı, Savunma Bakanlığı (Pentagon), Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı’ndan uyarı niteliğinde açıklamalar geldi. Ortak nokta, “Türkiye S-400 alırsa ağır sonuçları olur” şeklinde.
NATO’nun S-400 konusunda tarafsız bir tutum sergilediği yönünde yanlış bir algı var. Durum öyle değil. Temsilciler Meclisi Silahlı Hizmetler Komitesinde soruları yanıtlayan, NATO Müttefik Kuvvetler Yüksek Komutanı Orgeneral Curtis M. Scaparrotti: “Türkiye’yi ‘Amerika Düşmanlarına Yaptırımla Karşı Koyma Yasası’ (CAATSA) kapsamında yaptırıma maruz kalmaması için S-400 alımından vazgeçirmeye çalışıyoruz. Türkiye’de S-400 bulunduğu takdirde onlara F-35 vermememiz gerektiğine inanıyorum. Niyetimiz Türkiye’nin gelecekte de önemli bir NATO müttefiki olarak kalmasını sağlamaktır.”(1) dedi. NATO’nun en üst düzey Askeri Karargâhı’nda, Stratejik düzeydeki NATO Avrupa Askeri Kuvvetler Komutanı, dört yıldızlı general daima ABD’lidir. NATO Komutanı özetle, S-400 alması durumunda, F-35 savaş uçaklarının verilmeyeceği ve Türkiye’nin NATO içinde önemsiz bir ülke konumuna geleceğini vurguluyor. Yani, NATO böyle düşünüyor…
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg’in, Türkiye’nin, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi almasına ilişkin, “Hangi silahı alacağı, her NATO müttefiki ülkenin kendi ulusal kararıdır.”(2) ifadesi, bulunulan makam gereği yapılan, sonucu etkilemeyen, diplomatik bir görevden öte ağırlığı olmayan bir açıklama.
ABD’nin asıl niyetini, Başkan Trump’ın ABD’nin Ankara Büyükelçiliği görevine aday gösterdiği David Satterfield açıkladı. Satterfield, adaylığının onay sürecinde Senato Dış İlişkiler Komisyonu’nda senatörlerin sorularını yanıtlarken şunları söyledi: “Sayın Senatör, biz, Başkan, Başkan Yardımcısı, Dışişleri Bakanı, Savunma Bakanı Vekili, Türk hükümetine en üst düzeylerde hem kamuoyu önünde hem de özel görüşmelerde, S-400 alımının gerçekleşmesi halinde F-35 programına katılmasının mümkün olmayacağının mesajını en net ifadelerle iletiyoruz. S-400 alırlarsa Patriot alamayacaklarını söyledik… CAATSA (Yaptırımlarla Karşı Koyma Yasası) kapsamında yaptırımlarla karşı karşıya.”(3) dedi.
ABD Dışişleri Bakanlığı danışmanı jeopolitik uzmanı John Sitilides ise daha kesin konuştu: “Trump yönetimi, Türkiye’yle olan F-35 savaş uçakları anlaşmasını sona erdirme konusunda çok ciddi. Arizona’daki üsse üç adet F-35 gönderildi. Türk pilotlarının da eğitimi sürüyor. Ancak Türkiye’ye teslim edilmedi bu uçaklar. Ve Ankara S-400 anlaşmasını hayata geçirirse teslim edileceklerini de sanmıyorum. Başkan Trump Türkiye’yi ekonomik olarak cezalandıracağı konusunda çok kesin konuştu. Türkiye bu tür yaptırımları kaldırabilecek durumda değil. Resmi olarak resesyona girerse, ekonomiyi kurtarmak için IMF’den kredi almak zorunda kalabilir…”(4) dedi. S-400 alınması durumunda, Trump’ın Türkiye’yi zorlayan ekonomik adımları atacağını söyledi.
3 Nisan 2019’da, ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence: “Türkiye seçim yapmalı. Tarihteki en başarılı askeri ittifakın kritik bir ortağı olmaya devam etmek mi istiyor, yoksa ittifakımızı zedeleyecek umursamaz kararlar ile ortaklığın güvenliğini tehlikeye atmak mı istiyor”(5) diyerek ABD’nin gerçek niyetini açıkladı. Pence, Türkiye S-400 alırsa, NATO’dan dışlanır; ya Rusya ya NATO demek istiyor.
DOĞRU BİLİNEN BİR YANLIŞ: YUNANİSTAN’IN S-300 SİSTEMİNE SAHİP OLDUĞU…
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY), 1998’de Rusya’dan S-300 hava savunma sistemi satın almaya karar verdi. Türkiye, NATO toplantılarında, “Bu, Türkiye ile Yunanistan ya da GKRY arasında bir sorun değil. Bu, NATO’nun Rus yapımı füzelerle ilgili sorunudur. Bu füzeler, NATO ittifakı açısından güvenlik riski yaratır ve tehlikelidir”(6) görüşünü dile getirdi. ABD ve NATO, Türkiye’nin bu haklı itirazlarını dikkate aldı ve S-300, GKRY’ye gönderilmedi. ABD’nin arabuluculuğunda, Yunanistan’ın Girit adasına bir hangarda depoya kaldırıldı. Yani, GKRY S-300 aldı, parasını ödedi ama sistem konuşlandırılmadı. Yunanistan’da bir depoda kaldı. NATO, Rus yapımı bu sistemleri hiçbir zaman kendi ağına entegre etmedi. 2014’ten itibaren ABD/NATO, Rusya’nın değişik ülkelerde konuşlu S-300 sistemleriyle başa çıkmanın yolarını aradı. S-300’ün, en gelişmiş ABD savaş uçaklarıyla ne kadar yenilgiye uğratılacağını denedi. Bu nedenle, Yunanistan’daki S-300’leri deneme amaçlı tatbikatlarda kullandılar. İsrail de, aynı şekilde S-300’leri denedi. Yani, Yunanistan’ın kendi hava savunma sistemini geliştirmek ya da ülke savunma sistemine entegre etmek veya tehdide karşı sistemi kullanma amacı olmadı.
İKİNCİ DOĞRU BİLİNEN YANLIŞ: DİĞER NATO ÜLKELERİNDE DE S-300 VAR…
2004 yılında NATO’ya üye olan Bulgaristan ve Slovakya’nın da S-300’leri var. Neden ABD/NATO’nun tepkisi olmadı? NATO’ya yeni katılmış bu ülkelerin, daha önce Rusya’dan aldıkları S-300’lerin ABD teknolojisi açısından bir tehdit oluşturmayacağı anlaşıldı. Ayrıca, ABD ve NATO’nun bu ülkelerdeki S-300’leri eğitim/tatbikat amaçlı kullanarak, bu sisteme karşı önlem almaları daha önemliydi. Oysa, Türkiye’nin S-400 alması çok farklı. S-400, üstün bir teknolojiye ve F-35’leri etkileme yeteneğine sahip.
SUUDİ ARABİSTAN S-400 ALIR MI?
Suudi Arabistan’ın hemen yanı başında bulunan İsrail’de F-35 savaş uçakları var. F-35’leri tehdit edecek S-400’lerin Suudi Arabistan’da konuşlanmasına ABD izin vermez. Zaten, Suudi Arabistan da ABD’yi üzmez… Özetle, F-35’lere karşı S-400, hangi ülkede olursa olsun ABD’nin kırmızı çizgisidir.
RUSYA, S-400’LERLE İLGİLİ TEKNOLOJİ TRANSFERİ YAPAR MI?
Rusya, S-400’ler için teknoloji transferi yapmaz. Bu konuda, Kremlin sözcüsü Peskov: “S-400’ün tüm aksamlarının müşterek olarak üretilmesi söz konusu değil ve olamaz, bu yeni bir silah türü. Ancak bazı akşamların, parça bazında üretilmesi elbette söz konusu olabilir”(7) dedi. S-400’lerin ortak üretimi ve teknoloji transferi yapılacağı konusu, bu açıklamayla dayanaksız kalmış oldu.
BAĞIMSIZ BİR TÜRKİYE
Bağımsız bir ülke olarak Türkiye’nin elbette S-400 sistemini alma hakkı var. Atatürk döneminde uygulanan politikalar izlenseydi, Türkiye bugün kendi milli savunma sistemini kurmuş ve savunmada kendi kendine yeterli bir ülke konumuna gelmiş olurdu. Tam bağımsızlık budur. Tam bağımsızlık, ABD’nin, Rusya’nın ya da diğer herhangi bir ülkenin stratejik düzeyde bir savunma sistemine ihtiyaç duyulması değildir. ABD’den Patriot almakla bağımsız olunamayacağı gibi, Rusya’dan S-400 almakla da bağımsız olunmaz.
Doğu Akdeniz’de enerji savaşı; Suriye’de, PYD/PKK terör örgütü ve ABD’nin parçaladığı bir Suriye; Karadeniz’de ABD ve Rusya’nın güç mücadelesi… Ortaya çıkan bu stratejik resimde, tehdit üreten bir coğrafya var. Bir de Türkiye’nin kırılgan ekonomik durumu var…
S-400’ün alınması durumunda F-35’ler verilmeyecek. F-35, Türkiye’nin bölgedeki ağırlığı ve caydırıcılığı yönünden, 2020’den itibaren kritik önemde. S-400 alınırsa, ABD tarafından ekonomiyi olumsuz etkileyecek adımlar atılacak. S-400’ün Türkiye’ye konuşlandırılmasının başlamasıyla birlikte, ABD’nin ve NATO’nun her cephede gerginliği tırmandırdığını görmek sürpriz olmayacak…
Peki, Türkiye ne yapacak?
Yıl 1975, 25 Temmuz… Koalisyon Milliyetçi Cephe Hükümeti, 1974’te uyguladığı silah ambargosunu kaldırmadığı için, ABD’nin Türkiye’deki 21 üs ve tesisini kapatmıştı. Üs/tesislerde ABD’nin beş bin sivil/asker personeli vardı.
Rusya ve İran’la işbirliğini artırarak, tehditlere karşı koyabilecek politika ve stratejilerin belirlenerek geliştirilmesi en doğru yöntem… Suriye için, Adana Mutabaktı’nı aktif duruma getirmek ise önemli bir kilometre taşı olacak… Hedef stratejinin anahtarıdır. Mantıklı ve tutarlı olmayan hedeflere, hiçbir strateji ile ulaşılamaz hükmü ise her zaman geçerli…
(1) Sputniknews.com, 13 Mart 2019. https://tr.sputniknews.com/abd/201903131038186018-abd-avrupa-komutani-rusya-turkiye-hava-savunma/
(2) ntv.com, 4 Nisan 2019. https://www.ntv.com.tr/dunya/nato-genel-sekreteri-stoltenbergden-turkiye-aciklamasi,_SYKNmJeGkmLVk2jvVyCCQ
(3) amerikansesi.com, 12 Nisan 2019. https://www.amerikaninsesi.com/a/abd-turkiye-buyulel%C3%A7i-mesaj-s400-demokrasi-se%C3%A7im-pkk-suriye/4872251.html
(4) amerikansesi.com, 12 Nisan 2019, https://www.amerikaninsesi.com/a/nato-ulkelerindeki-rus-yapimi-s300lere-tepki-neden-yok/4873781.html
(5) ntv.com, 3 Nisan 2019. https://www.ntv.com.tr/dunya/penceden-turkiye-aciklamasi,qG0xux76IkigNGGwUfjv0A,
(6) 25 Ekim 2013, Deniz Zeyrek’in köşe yazısı. http://www.radikal.com.tr/turkiye/turkiyenin-tezini-s-300-tutanaklari-curutuyor-1157212/
(7) sputniknews.com, 11 Nisan 2019. https://tr.sputniknews.com/rusya/201904111038724928-peskov-s-400un-bazi-aksamlari-turkiyeyle-ortak-bir-sekilde-uretilebilir/