Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2024 yılı verileri, aile yapılarında önemli değişimlerin yaşandığını ortaya koydu. Ortalama hane halkı büyüklüğü azaldı, tek kişilik yaşam biçimi yükselişe geçti. Geniş ailelerin yerini çekirdek ve yalnız yaşayan bireyler aldı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan “İstatistiklerle Aile 2024” bülteni, aile yapılarının değişen yüzünü gözler önüne serdi. 2024 yılı itibarıyla ortalama hane halkı büyüklüğü 3,11 kişi olarak hesaplandı. Bu oran, 2008 yılında 4 kişi seviyesindeydi.
“Hangi ilde hane halkı büyüklüğü en yüksek?”
İllere göre yapılan değerlendirmede, ortalama hane halkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il Şırnak oldu. Şırnak’ta hane başına düşen ortalama kişi sayısı 4,85 olarak kaydedildi. Şırnak’ı sırasıyla Şanlıurfa (4,63) ve Batman (4,5) izledi.
En düşük hane halkı büyüklüğü ise 2,53 kişi ile Giresun ve Çanakkale’de gözlemlendi. Bu illerin ardından Tunceli (2,55) ve Eskişehir (2,59) geldi.
“Yalnız yaşam oranı artıyor mu?”
Tek kişilik hane halklarının oranı yıllar içinde belirgin şekilde arttı. 2016’da yüzde 14,9 olan bu oran, 2024’te yüzde 20’ye ulaştı. Özellikle Gümüşhane, yüzde 31,7 ile en yüksek yalnız yaşama oranına sahip il oldu. Tunceli ve Giresun da bu alanda üst sıralarda yer aldı.
Tek çekirdek aile (eşler ve çocuklardan oluşan hane) oranı 2016’da yüzde 66,4 iken, 2024’te bu oran yüzde 63,5’e geriledi. Öte yandan geniş ailelerin oranı da düşüşte; 2016’da yüzde 16,3 olan oran, 2024’te yüzde 13,3’e indi.
Bu gerilemeye karşın, çekirdek aile bulunmayan ama birden fazla kişiden oluşan hanelerin oranı ise yüzde 3,2’ye çıktı.
2024’te Türkiye’deki toplam hanelerin yüzde 10,9’u tek ebeveynli ailelerden oluştu. Bu grupta en yüksek oran Bingöl’de (yüzde 13,5) görüldü. En düşük oran ise yüzde 8 ile Ardahan’da kaydedildi. Bu yapının büyük kısmı, anne ve çocuklardan oluşan ailelerdi (yüzde 8,4).
“Akraba evlilikleri hangi illerde yoğun?”
Akraba evliliği oranı 2024’te yüzde 3,3’e kadar düştü, ancak bazı illerde hâlâ yüksek seviyelerde seyrediyor. Mardin, Şanlıurfa ve Siirt gibi şehirlerde akraba evliliği oranları yüzde 12-19 aralığında bulunuyor. En düşük oran ise Artvin (yüzde 0,2) olarak tespit edildi.
65 yaş ve üzeri bireylerin bulunduğu hane sayısı 6,7 milyonun üzerine çıkarken, 1 milyon 750 bin yaşlı birey ise tek başına yaşıyor. Ayrıca, 25-29 yaş grubundaki gençlerin yüzde 72,6’sı hâlâ anne ya da babasıyla yaşıyor.
Evden internete erişim 2004’te yüzde 7 iken, 2024’te yüzde 96,4’e yükseldi. Akıllı telefon kullanım oranı yüzde 99,6’ya ulaştı. Bu da teknolojiyle bütünleşmiş yeni yaşam tarzlarını gözler önüne seriyor.
“Yoksulluk oranı hane tiplerine göre nasıl değişti?”
2024 yılı yoksulluk oranı genel olarak yüzde 21,2 olarak ölçülürken, geniş ailelerde bu oran yüzde 26,9’a kadar çıkıyor. Tek kişilik hanelerde ise yüzde 11,7 seviyesinde kalıyor.
2024’te fertlerin yüzde 56,1’i kendi evinde otururken, yüzde 28’i kiracı olarak yaşamını sürdürüyor. Geriye kalan yüzde 15 ise kira ödemeden konut kullanıyor.