Türkiye, kültürel mirasın korunması ve yasa dışı yollarla yurtdışına çıkarılan eserlerin iadesi kapsamında Irak’a ait 6 çivi yazılı kil tableti törenle teslim etti. Cumhuriyet Müzesi’nde düzenlenen törende, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı ile Irak’ın Ankara Büyükelçisi Majid Abdulreda Hassan Al-Lachmawi hazır bulundu.
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen çalışmalar neticesinde, 3. Ur, eski Akad ve eski Babil dönemlerine ait olduğu belirlenen ve ekonomik, idari ve dini içerikler barındıran tabletlerin, bilimsel veriler ışığında Irak kökenli olduğu tespit edildi.
“İade, Uluslararası Hukukun ve Kültürel Sorumluluğun Bir Yansımasıdır”
Törende konuşan Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı, Türkiye’nin yalnızca kendi tarihine değil, başka milletlerin kültürel mirasına da saygı gösterdiğini vurguladı. Yazgı, “Bugün iadesi gerçekleşen tabletler Güney Irak merkezleriyle doğrudan ilişkilidir. Bu eserler yalnızca maddi varlıklar değil, insanlık tarihine ışık tutan eşsiz belgelerdir.” dedi.
Yazgı, iade sürecinde Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla Irak makamlarıyla bilgi ve belgelerin paylaşıldığını, Iraklı uzmanların da katkısıyla sürecin tamamlandığını belirtti.
UNESCO’nun 1970 Sözleşmesi ile BM Güvenlik Konseyi’nin 1483 ve 2199 sayılı kararları çerçevesinde hareket ettiklerini ifade eden Yazgı, “Bu sadece iyi niyetli bir jest değil, uluslararası hukuka ve kültürel sorumluluğa olan bağlılığımızın bir göstergesidir.” diye konuştu.
Türkiye’nin Irak’a İade Ettiği Kültür Varlığı Sayısı 97’ye Ulaştı
Yazgı, bugüne kadar Irak’a yapılan iade rakamlarını da paylaştı:
2010’da 4 eser,
2019’da 81 eser,
2022’de 6 eser,
2025’te ise 6 adet çivi yazılı tablet olmak üzere toplam 97 eser Irak’a teslim edildi.
Tabletlerin, gönüllü bir koleksiyoner tarafından Kültür ve Turizm Bakanlığı’na teslim edilmesi ise dikkat çekti. Yazgı, bu tür vatandaş hassasiyetlerinin kültürel bilincin gelişmesi açısından büyük önem taşıdığını ifade etti.
Irak Büyükelçisi: “Bu İşbirliği Ortak Kültürel Değerlere Saygının Göstergesidir”
Irak’ın Ankara Büyükelçisi Majid Abdulreda Hassan Al-Lachmawi ise törende yaptığı konuşmada Türkiye’ye teşekkür ederek, “Bu kıymetli eserlerin iadesi yalnızca Irak’ın kültürel mirasına değil, iki ülke arasındaki dostluk ve karşılıklı saygıya da katkı sunmaktadır.” dedi.
Türkiye ile kültürel alan başta olmak üzere birçok alanda iş birliğini sürdürmeye kararlı olduklarını belirten Lachmawi, bu jestin, yasa dışı tarihi eser kaçakçılığıyla mücadelede örnek teşkil ettiğini vurguladı.
Eserler MÖ 24-18. Yüzyıllara Ait: Dini Listelerden Ekonomik Kayıtlara
İstanbul Arkeoloji Müzesi uzmanlarının bilimsel incelemeleri sonucu Irak’a ait olduğu kesinleşen tabletler, MÖ 24-18. yüzyıllar arasına tarihleniyor.
– Bunlardan biri, Sümer alfabesiyle yazılmış rahip listelerini,
– Diğeri, eski Akad dönemine ait koyun-keçi ödeme kayıtlarını,
– Bir diğeri ise 3. Ur Kralı Ibbi-Sin dönemine ait idari işlemleri içeriyor.
Eserlerin bilimsel analizleri ve tarihsel sınıflandırmaları, Prof. Dr. Selim Ferruh Adalı tarafından yapıldı.